Akciğer sönmesinin sebepleri nelerdir?

Akciğer sönmesi, tıbbi adıyla pnömotoraks, akciğer ile göğüs duvarı arasındaki boşluğa (plevral boşluk) hava dolması sonucu akciğerin kısmen veya tamamen sönmesi durumudur. Bu, akciğerin normal genişlemesini engelleyerek nefes almayı zorlaştırır ve çeşitli semptomlara yol açar. Pnömotoraksın nedenleri, altta yatan mekanizmaya göre farklılık gösterebilir. İşte akciğer sönmesinin başlıca sebepleri:

1. Spontan (Kendiliğinden) Pnömotoraks

Bu tip, herhangi bir travma veya belirgin bir neden olmadan aniden ortaya çıkar ve iki alt gruba ayrılır:

• Birincil Spontan Pnömotoraks: Genellikle sağlıklı, genç, uzun boylu ve zayıf bireylerde görülür. Nedeni, akciğerin üst kısmında doğuştan gelen ve "bül" adı verilen hava keseciklerinin yırtılmasıdır. Sigara içmek, bu riski önemli ölçüde artırır.
• İkincil Spontan Pnömotoraks: Altta yatan bir akciğer hastalığı sonucu gelişir. Bu hastalıklar akciğer dokusunu zayıflatarak pnömotoraks riskini yükseltir. Yaygın nedenler şunlardır
• KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı), özellikle amfizem
• Astım
• Kistik fibrozis
• Akciğer enfeksiyonları (pnömoni, tüberküloz)
• Akciğer kanseri veya metastazları
• İnterstisyel akciğer hastalıkları (örneğin, sarkoidoz)
• Bağ dokusu hastalıkları (Marfan sendromu gibi)

2. Travmatik Pnömotoraks

Göğüs bölgesine gelen bir darbenin veya yaralanmanın sonucunda oluşur. İki türü vardır:

• Künt Travma: Trafik kazaları, düşmeler veya darbeler gibi kapalı yaralanmalar sonucu akciğer dokusunun yırtılması.
• Delici Travma: Bıçak, mermi veya başka keskin nesnelerle göğüs duvarının delinmesi ve havanın plevral boşluğa girmesi.

3. İyatrojenik Pnömotoraks

Tıbbi müdahaleler sırasında istemeden oluşan pnömotorakstır. Yaygın nedenleri şunlardır:

• Göğüs veya boyun bölgesine yapılan invaziv işlemler (örneğin, akciğer biyopsisi, santral venöz kateter yerleştirme)
• Mekanik ventilasyon (solunum cihazı) kullanımı, özellikle yüksek basınç uygulandığında
• Torasentez (göğüsten sıvı alınması) gibi prosedürler

4. Gerilim (Tansiyon) Pnömotoraks

Bu, acil müdahale gerektiren hayatı tehdit eden bir durumdur. Plevral boşluğa hava girer ancak çıkamaz, bu da basıncın giderek artmasına ve akciğerin tamamen sönmesine neden olur. Genellikle travma, mekanik ventilasyon veya spontan pnömotoraks komplikasyonu olarak gelişir.

5. Diğer Nadir Nedenler

Risk Faktörleri

Sigara içmek, erkek cinsiyet, ailede pnömotoraks öyküsü, geçirilmiş akciğer hastalıkları ve uzun boy-zayıf yapı gibi faktörler riski artırabilir. Belirtiler ani göğüs ağrısı, nefes darlığı ve öksürük olarak ortaya çıkabilir; şiddetli durumlarda acil tıbbi yardım gerekir.